Aktywne zainteresowanie się sporem ze strony ONZ czy też innej organizacji międzynarodowej nie oznacza bynajmniej, że spór zostanie załatwiony pokojowo. Dane liczbowe nie wskazują wcale, by istniała wyraźna korelacja między wniesieniem sporów na forum ONZ a rzeczywistym ich załatwieniem. Wiele sporów pozostaje przez dłuższy czas na porządku dziennym poszczególnych organów ONZ, która w tym stanie rzeczy staje się depozytariuszem trudnych do załatwienia sporów. Funkcja ONZ i innych organizacji międzynarodowych wyraża się często w doprowadzeniu do zmniejszenia napięcia między stronami bądź też do „zamrożenia” sporu, co następuje w wyniku dyskusji nad daną sprawą, wysyłania mediatorów, obserwatorów i doraźnych pokojowych sił zbrojnych, wzywania do przerwania działań wojennych i organizowania nadzoru nad zawieszeniem broni.
Category: Bezpieczeństwo międzynarodowe
POMOC WŁASNA
W wielu zatem przypadkach rola organizacji międzynarodowych polega na niedopuszczeniu do eskalacji konfliktów. Przyrównuje się niekiedy tego rodzaju działalność organizacji międzynarodowych, której rezultatem jest stępienie ostrza konfliktów, do gaszenia ogni. Częste nawet powtarzanie tego rodzaju działań nie prowadzi wprawdzie do stanu, w którym ognie nie zapalałyby się więcej, niemniej jednak zdolność do opanowywania i redukowania konfliktów jest ważnym czynnikiem stabilności w stosunkach międzynarodowych.Pomoc własna. Dodać wreszcie trzeba, że w stosunkach międzynarodowych znajduje zastosowanie pomoc własna, która należy do środków mieszczących się jeszcze w obrębie pokojowego załatwiania sporów. Polega ona na dochodzeniu określonych roszczeń przy użyciu presji w stosunku do drugiego państwa.
ŚRODKI POMOCY WŁASNEJ
W przeszłości jednak wielokrotnie zastosowanie pomocy własnej łączyło się z użyciem sił zbrojnych lub z groźbą użycia tych sił, a zatem miało charakter interwencji zakazanej przez prawo międzynarodowe. Istotą prawną pomocy własnej jest to, że nie wywołuje ona stanu wojennego ze wszystkimi jego następstwami prawnymi. Do środków pomocy własnej zalicza się: Retorsję, która oznacza działanie państwa na– ruszające interesy drugiego państwa, w odpowiedzi na działanie tegoż państwa o podobnym charakterze. W tym przypadku ani jedno, ani drugie państwo nie narusza przepisów prawa międzynarodowego, postępuje zatem zgodnie z tym prawem, niemniej uderza w interesy drugiego państwa działając w sposób dyskryminacyjny. Najczęstsze formy retorsji to: wysiedlenie obywateli drugiego państwa, odmowa lub odebranie exequatur konsulom oraz tzw. „wojna celna . Ta ostatnia polega na znacznie wyższym cleniu towarów importowanych z jakiegoś kraju w stosunku do ceł na towary importowane z innych krajów.
BEZPRAWNE DZIAŁANIE
Represalia oznaczają działanie samo w sobie bezprawne, będące jednak odpowiedzią na podobne działanie ze strony drugiego państwa. Zarówno retorsja, jak i represalia są formami odwetu: różni je stosunek do prawa międzynarodowego. W przeszłości represalia stosowano szeroko, a nawet monarchowie upoważniali swych poddanych do zajmowania tytułem represaliów własności poddanych innego monarchy (tzw. listy represaliowe). W dobie współczesnej, zwłaszcza w warunkach eskalacji, represalia łatwo mogą doprowadzić do konfliktu zbrojnego. W nauce prawa międzynarodowego formułuje się zazwyczaj warunki, pod jakimi represalia są prawnie dozwolone. A więc państwo, które zamierza zastosować represalia, powinno najpierw zażądać zadośćuczynienia i dopiero w przypadku odmowy uciekać się do represaliów.
CZĘSTO STOSOWANE W PRAKTYCE
Stosując represalia państwa powinny przestrzegać zasady proporcjonalności (nie wolno za drobne naruszenia prawa odpowiadać znacznie większym bezprawiem) oraz zasady humanitarności (nie wolno tytułem odwetu za niewykonanie zobowiązań finansowych stosować represaliów np. w formie uwięzienia obywateli tego państwa). W praktyce częstymi środkami podejmowanymi w charakterze represaliów były embargo, czyli zajęcie statków obcego państwa, blokada pokojowa, tj. przerwanie komunikacji okrętowej z portami jakiegoś państwa z włączeniem do akcji własnych okrętów wojennych, okupacja pokojowa, tj. zajęcie części terytorium drugiego państwa bez wojny.
ODMIENNE CECHY
Odmiennymi cechami odzttaczał się okres rzymski, w którym potężne państwo realizowało ideę panowania i hegemonii nad całym współczesnym mu światem, traktując inne państwa jako nierównoprawnych partnerów. Odrębny typ stosunków i prawa dominował między państwami w kręgu średnio wipeżnej „rodziny narodów chrześcijańskich”, działających w cieniu podwójnego autorytetu najwyższej władzy duchownej i świeckiej — papiestwa i cesarstwa. Jeszcze inaczej kształtowały się stosunki międzynarodowe i prawo międzynarodowe poszczególnych pozaeuropejskich kultur i cywilizacji, coraz lepiej nam znanych dzięki wysiłkom archeologów i historyków: państw starożytnych Chin, starożytnych Indii, cywilizacji Majów czy państw islamu.
PROCES HISTORYCZNY
W połowie XIX stulecia „do korzyści europejskiego prawa narodów i koncertu europejskiego” dopuszczono lurcję, a w następnych dziesiątkach lat społeczność międzynarodowa objęła inne państwa niechrześcijańskie: Chiny, Japonię. Formami ustroju politycznego były początkowo monarchie absolutne lub samorządne miasta. Na dalszych etapach rozwojowych przeważają zdecydowanie — często w wyniku rewolucji burżuazyjnych — monarchie konstytucyjne i republiki burżuazyjno-demokratyczne. W prawie międzynarodowym zwyciężają w tym okresie idee suwerenności i równości państw.Proces historyczny formowania się państw suwerennych dokonuje się na przełomie średniowiecza i epoki nowożytnej. Państwa wyzwalają się wówczas spod supremacji cesarskiej czy papieskiej, a jednocześnie centralna władza państwowa utrwala swój autorytet i znaczenie, walcząc skutecznie z odśrodkowymi dążeniami państw lennych i uprzywilejowanych miast.
IDEA RÓWNOŚCI
Zebrano w nich rozwinięto argumenty na rzecz suwerenności państwowej, przedstawiono zasady polityki zagranicznej wolnej od wpływów religijno-moralnych. Idea równości prawnej państw zastąpiła dawną zasadę supremacji cesarskiej. Rychło uzupełniono ją zasadą równowagi potęg politycznych, która przez długi czas stanowiła dyrektywę w polityce zagranicznej państw europejskich. Według tej zasady państwa europejskie powinny być równe nie tylko pod względem prawnym, ale i faktycznym, w tym znaczeniu, że żadne z nich potęgą i wpływami nie powinno wyrastać ponad inne państwa i stanowić dla nich groźby. Wieki XVII i XVIII wypełniały wojny usprawiedliwiane zachowaniem równowagi politycznej.
REALIZOWANA IDEA
Realizując ideę równości prawnej utrwalono w tym okresie zasadę wolności mórz, która w przekreśliła dawne roszczenia państw do panowania nad poszczególnymi morzami.W zakresie form organizacyjnych dominują w tym okresie między państwami stosunki dwustronne. Rozwojowi tych stosunków służy sieć stałych przedstawicielstw dyplomatycznych i placówek konsularnych. Spotkania przedstawicieli wielu państw, początkowo rzadkie, stają się częstsze dopiero w XIX wieku. W drugiej połowie tego wieku powstają pierwsze organizacje międzynarodowe, mają jednak wąski zakres działania i dotyczą współpracy w dziedzinach o drugorzędnym znaczeniu politycznym (unie administracyjne).